Ortodonti, dişler ve çenenin normal yapısı ve gelişimi, meydana gelen diş bozuklukları ve bu diş bozukluklarının tedavisi ile ilgilenen diş hekimliği dalıdır. Diş hekimi olarak amacımız sizi en güzel ve en sağlıklı gülümsemeye kavuşturmaktır. Ortodonti tedavisi sizi daha güzel bir gülümsemeye kavuşturur. Bununla birlikte, ortodonti tedavisi dişlerin birbirleriyle ilişkilerini düzelterek daha iyi fonksiyon gören dişlere ve çene eklemine sahip olmanızı sağlar.
Çapraşık dişlerin hem sağlığınız için, hem de yaşam kalitesi bakımından düzeltilmesi gerekmektedir. Bu bir estetik ihtiyaç olabileceği gibi, ağız sağlığınızı ve yeme-içme-fırçalama alışkanlıklarınızı da yakından ilgilendirmektedir.
ORTODONTİNİN KAPSAMI
Ortodonti tedavisi süt dişleri döneminde uygulanarak, bu dönemde görülen parmak emme, dudak ısırma gibi alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar ortadan kaldırılır. Ortodonti tedavisi ile çenenin iskelet yapısında kalıcı bir bozukluk meydana gelmesi engellenmiş olur.
Karışık dişlenme dönemi de ortodontinin kapsamındadır. Bu dönemde hem süt dişleri hem de kalıcı dişler ağızda bulunur. Süt dişlerinin erken kaybedilmesi ve alttan gelen sürekli dişe rehberlik edememesi durumunda yer darlıkları ortaya çıkar. Ortodonti bu yer darlıklarının giderilmesi ile ilgilenir. Aynı zamanda bu dönemde çene gelişimleri devam etmektedir. Alt ve üst çene gelişiminin birbiriyle uyumlu olarak meydana gelmemesi sonucunda ortaya çıkan çeneler arası uyumsuzluk da ortodontinin kapsamındadır.
Kalıcı dişler döneminde ortodonti diş dizilerindeki bozuklukların düzeltilmesi ile ilgilenir. Dişeti hastalıklarına bağlı olarak meydana gelen düzensizliklerin tedavisi ve doğuştan eksik olan veya sonradan kaybedilen dişlere bağlı olarak ortaya çıkan düzensizliklerin tedavisi de ortodontinin kapsamına girer.
ORTODONTİK PROBLEMLERİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Ortodontik problemlerin sebepleri kalıtımsal veya sonradan kazanılmış olabilir. Uzun süre emzik ve biberon kullanılması, parmak emme ve dudak ısırma gibi alışkanlıklar ortodontik bozukluklara neden olur.
ORTODONTİSTE NE ZAMAN GİTMEK GEREKİR?
Çene kemiklerine ait bozuklukların oldukça erken yaşta ortodonti tedavisi ile düzeltilmesi gerekirken, sadece dişlerin düzensizlik gösterdiği durumlarda ortodonti tedavisi için zaman vardır. Yetişkinler her yaşta ortodonti uzmanına başvurabilir. Ancak artan yaş ortodonti tedavisinin süresini uzatır. Erken yaşlarda ortodonti uzmanına gidilmesi hemen tedaviye başlanacağı anlamını taşımaz. Çocuk ortodonti uzmanının kontrolünde olursa, potansiyel bir ortodontik problem kontrol altında tutulmuş olur. Böylece, ortodonti uzmanı en uygun zamanda müdahale edebilir.
ORTODONTİK TEDAVİ İÇİN YAŞ SINIRI VAR MIDIR?
Sadece dişleri kapsayan ortodontik bozuklukların düzeltilmesinde yaş sorun değildir. 7 den 70 e her yaşta ortodonti tedavisi uygulanabilir yeter ki dişler ve diş etleri sağlıklı olsun. Ancak, yaş arttıkça ortodonti tedavisinin süresinin arttığı düşünülmektedir.
Eğer bireyin kemik yapısında bir bozukluk söz konusuysa yaş önemlidir; ergenlik çağına kadar ortodonti tedavisi uygulanmalıdır. Çünkü çene gelişimleri tamamlandıktan sonra kemik gelişimine müdahale etmek mümkün değildir. Bu nedenle çene kemiklerini ilgilendiren ortodontik bozukluklar, ileri yaşlarda ancak ameliyatla düzeltilebilir.
Çocuklarda Ortodontik Tedaviler
Çocukların diş yapısının takip edilmesi, ileride oluşacak daimi dişlenmenin sağlığı açısından oldukça önemlidir. Çocuklarda ortodontik muayene, ilk daimi dişlenmenin başladığı 6-7 yaşlar civarında olmalıdır. Bu belirtilen yaşlarda yapılacak ortodontik muayene ile, hem dişlerde oluşabilecek kapanış sorunları, hem de çenelerin iskeletsel bozuklukları teşhis edilir. Çocuk ortodontik tedavisinde temel amaç, ortodontik soruna yok açan etkeni ortadan kaldırmaktır. Bazen kolaylıkla uygulanan basit önlemler alınarak hiç tel ya da damaklık takmadan da ortodontik bozukluklar durdurulabilir. Çocuklarda uygun önlemler alınırsa, ortodontik sorunlarda belli seviyede düzelme görülebilir.
Yetişkinlerde Ortodontik Tedaviler
Çocukluk çağında, gerekli olan ortodontik tedaviler çeşitli nedenler ötürü yapılamamış olabilir. Ancak ortodonti tedavisi için yaş sınırı bulunmamaktadır. Yetişkinlerde (erişkinlerde) ortodonti tedavisi uygulanabilmektedir. Çapraşıklar dişler ve düzensiz görünümlü dişler; estetik açıdan kötü bir görünüme neden olmanın yanı sıra ağız sağlığı ile genel sağlığın bozulmasına da sebep olurlar. Düzgün olan dişlerde, diş çekimleri ve diş eti sorunları nedeniyle sonradan bozulabilir. Eksik dişlerin boşluğuna doğru dişlerin hareket etmesi dişlerimizin aralanmasına veya eğilmesine sebep olabilir. Ortodontik tedavi ile ağız sağlığınız düzeltilebilir, yüz görüntünüzü daha iyiye götürebilir ve özgüveninizi arttırabilirsiniz. Ortodontik tedavi denilince akla ilk gelen gençler olsa da, ortodontik tedavi, yaşları ne olursa olsun her insana yarar sağlayabilir. Bugün çok sayıda yetişkin tel taktırıyor, ortodontik tedavi görüyor.
ORTODONTİK TEDAVİ NASIL UYGULANIR?
Ortodontik tedavi uygulanma şekline göre sabit ve hareketli ortodonti tedavisi olarak ikiye ayrılır:
Sabit Ortodonti Tedavisi:
Sabit ortodonti tedavisi adından da anlaşılacağı gibi hastanın çıkartamayacağı sabit apareylerin kullanıldığı ortodonti tedavisidir. Sabit ortodonti tedavisinde dişler üzerine braket olarak adlandırılan oluklu bir metal (günümüzde porselen braketler de kullanılmaktadır) yapıştırılır. Bu oluktan bir tel geçer. 4-6 hafta aralıklarla bu tel değiştirilir.
Hareketli Ortodonti Tedavisi:
Hareketli ortodonti tedavisi hastanın kendisinin takıp çıkartabileceği apareylerin kullanıldığı ortodonti tedavisidir.
Hareketli ortodonti tedavisi daha çok 6-12 yaş arası çocuklarda uygulanır.
Bazı durumlarda hem sabit hem hareketli her iki ortodonti tedavi şeklinin de uygulanması gerekebilir.
ORTODONTİK TEDAVİ NASIL ETKİ GÖSTERİR?
Ortodonti tedavisi ile gelişim döneminde çene kemiğine kuvvet uygulanarak gelişim yönlendirilebilir, arttırılabilir veya azaltılabilir. Aynı şekilde dişlere de kuvvet uygulanarak, ortodonti tedavisi ile yerleri ve pozisyonları değiştirilebilir. Ortodonti tedavisi sırasında kullanılan sabit ve hareketli apareyler, dişlere ve çene kemiklerine kuvvet uygulayarak etki gösterir.
ORTODONTİK TEDAVİ NE KADAR SÜRER?
Ortodonti tedavisinin süresi pek çok faktöre bağlıdır. Ancak ortodonti tedavisinde süreyi etkileyen en önemli faktör, ortodontik sorunun şiddetidir. Diş hekimliğinde uygulanan diğer tedavilerle kıyaslandığında, ortodonti tedavisi uzun bir süreci kapsar. Bu nedenle, ortodonti tedavisinin en kısa sürede tamamlanabilmesi için, ortodontistinizin uyarılarını dikkate almalı ve randevularınızı aksatmamalısınız.
ORTODONTİK TEDAVİNİN FAYDALARI NELERDİR?
Dişlerinizde çapraşıklık olduğunda temizlenmeleri zorlaşır. Bu nedenle çürük ve diş eti hastalığı oluşumu riski artar. Ortodonti tedavisi bu riski ortadan kaldırır.
Alt ve üst dişler kapanış esnasında birbiriyle kenetlenir. Ancak çapraşıklık mevcutsa, bazı dişler diğerlerine göre daha önce temas eder ve çok daha fazla kuvvete maruz kalır. Bu kuvvete bağlı olarak, dişlerde ve çene ekleminde problemler görülebilir. Ortodonti tedavisi ile bu problemlerin meydana gelmesi engellenmiş olur.
ORODONTİK TEDAVİNİN ZORLUKLARI NELERDİR?
Ortodonti tedavisi sırasında daha önce yaptığınız her şeyi yapabilirsiniz. Sadece ortodonti tedavisi uygulanırken sakız, asitli içecekler ve sert besinler ortodontik apareylere zarar verebileceği için, yiyecekler konusunda kısıtlamalar söz konusudur. Ayrıca, ortodonti tedavisi uzun bir süreci içerdiğinden randevuların aksatılmaması gerekir.
OROTODONTİK APAREYLERİN DIŞARIDAN BAKILDIĞINDA DAHA AZ FARK EDİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Diş hekimliği teknolojisinde yaşanan gelişmeler sonucunda, günümüzde ortodonti tedavisinde dışarıdan bakıldığında daha az fark edilen, diş renginde veya şeffaf porselen braketler kullanılabilmektedir. Ayrıca ortodonti tedavisinde braketler dişlerin damak ve dil tarafına yerleştirilerek, dışarıdan bakıldığında hiç fark edilmemesi sağlanabilir.
ORTODONTİK TEDAVİ SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Ortodonti tedavisine başlanmadan önce ağızdaki tüm çürükler ve diş eti hastalıkları tedavi edilmelidir.
Sabit ortodonti tedavisi veya hareketli ortodonti tedavisi, hangi şekilde olursa olsun, ortodonti tedavisi sırasında ağız hijyenine dikkat edilmelidir. Hareketli ortodonti apareyi kullanılıyorsa, yemeklerden sonra aparey çıkartılıp dişler fırçalanmalıdır. Ortodonti apareyinin hijyenine de aynı oranda özen gösterilmelidir. Sabit ortodonti tedavisinde kullanılan braketler yiyecek artıklarının birikmesi için oldukça uygun bölgelerdir. Bu nedenle, yemeklerden sonra ortodontik diş fırçaları kullanılarak, braketler ve teller arasındaki yiyecek artıkları özenle temizlenmelidir. Ağız hijyenine dikkat edilmezse, ortodonti tedavisi sırasında çürüklerin ve diş eti problemlerinin oluşması kaçınılmazdır.
Ortodonti tedavisi uzun süren bir tedavidir ve aylık kontroller söz konusudur. Bu nedenle kişinin ortodonti tedavisi için istekli olması ve randevularını aksatmaması gerekir.
Herhangi bir şekilde kullanılan ortodonti apareyinde kırılma, kopma veya çıkma meydana geldiğinde, tedavi olumsuz olarak etkilenebileceği için, zaman kaybetmeden ortodonti uzmanına başvurmak gerekir.
Ortodonti tedavisinde pekiştirme tedavisi oldukça önemlidir. Dişlerin aldığı pozisyonu koruyabilmek için pekiştirme tedavisine mutlaka uyulmalıdır.