20 YAŞ DİŞLERİ

Ağızda diş dizisinin en sonunda süren ve en geç çıkan dişlerdir. Genelde bu dişler 17 – 22 yaşlar arasında ağızda görülmeye başlarlar. Yirmi yaş dişlerinin pozisyonu, bulunduğu dokulara ve komşu dişlerine zarar verip vermemesi durumuna göre diş çekimine ya da ağızda kalmasına karar verilmelidir. Çenelerde yeterli yer bulunması, çene ve diş boyutları arasında uygun bir oran bulunması, bu dişlerin sürme pozisyonları göz önünde bulundurulmalıdır. Diş eti altında (bir kısmı ya da tamamı) gömük kalmış olanlar ile tamamen kemik içinde gömük kalmış olan dişlerin çekilmesinde yarar vardır.
Gençlik çağlarında gerekli diş tedavileri yapılmayıp erken dönemde çekilmiş 1.büyük azı dişi ve 2.büyük azı dişi nedeni ile ağızda diş eksikliği varsa, yirmi yaş dişlerinin korunması için gerekli tedavilerinin yapılması gereklidir. Daha sonraki dönemlerde bir diş köprüsü protezi yapılması gerekli olduğu durumlarda, yirmi yaş dişleri ile gerekli diş tedavileri yapılabilecektir. Aksi taktirde diş köprüsü protezi uygulama şansı olamayacağı için bir hareketli diş protezi uygulaması gerekliliği ortaya çıkabilir.
Yirmi yaş dişlerinin gömük kalma derecelerine göre sınıflaması;
Tamamen kemik içinde gömük kalmış yirmi yaş dişleri,
Kemik içinde olmayıp diş eti içinde gömük kalmış yirmi yaş dişleri,
Bir kısmı ağza açılmış, bir kısmı diş eti altında kalmış yirmi yaş dişleri,
Normal şekilde tamamen sürmüş yirmi yaş dişleri.
Bu sıralama, yirmi yaş dişlerinin diş çekiminin en zor ve komplikasyonlu olduğu durumdan daha kolay olay diş çekimi vakalarına göre yapılmıştır.
Yirmi yaş dişlerinin çene kemiği içinde sürüş şekline göre sınıflaması;
Önde bulunan diğer dişler ile aynı pozisyonda, çiğneme yüzeyleri birbiri ile aynı hizada olan dişler,
Çiğneme yüzeyinin önünde olan dişlerle farklı derecelerde eğik durduğu dişler,
Çiğneme yüzeyinin komşu dişlerin yan yüzeyine tamamen değdiği (90 derece ile) dişler. Burada ise diş çekimi en kolay olandan daha zor olana doğru bir sıralama vardır.
Yirmi yaş dişlerinin sebep olabileceği sorunlar şunlardır;
Dişin etrafında yada kökünde kist-tümör oluşumu,
İltihap nedeni ile çene ağrısı, açıp kapatmakta zorluk, diş eti iltihabı,
Öndeki dişlere baskı nedeni ile diş çapraşıklığı,
Çok ihmal edilmesi durumunda diş apsesi,
Ağız içinde yada yüzde şişlikler,
Diş çürüğü ve bakteri birikimi nedeni ile ağız kokusu.
Yirmi yaş dişlerinin pozisyonunun kötü olması, bu dişe diş fırçası ve diş ipi ile ulaşmayı zorlaştırır. Bu nedenle bu dişler çok kısa sürede çürüyebilirler. Kişinin ağız ve diş bakımı yeterli olsa bile bu dişlere ulaşabilmeleri ve yeterli diş temizliği yapabilmeleri mümkün olamayabilir. Böyle bir durumda çok daha erken yaşlarda sürmüş dişlerde hiç bir diş çürüğü bulunmaz iken, yirmi yaş dişlerde diş çürükleri görülebilir. Bu durum tamamen dişin pozisyonu ile ilgilidir. Ayrıca; yirmi yaş dişlerinin çürümesi temasta olduğu 2.büyük azı dişinin de sürekli olarak diş çürüğü etkeni bakteriler ile temasta olmasını ve onun da kısa sürede çürümesine yol açabilir.
Ne zaman yirmi yaş dişleri çekilmelidir?
Çene gelişimi tamamlandığı halde, doğru pozisyona ulaşamamış dişler fark edilir edilmez çekilmelidir. Bu dişlerin ağrı yapması ya da sorun çıkarması beklenmemelidir. Çürümeye başlamış, diş parçaları eksilmiş – kırılmış halde bulunan bir yirmi yaş dişinin çekilmesi daha zorlu olacaktır. Enfeksiyon ya da diş apsesi oluşmuş bir durumda ağza müdahale etmek, diş çekimi yapmak mümkün olmayacak ve diş çekimi öncesi antibiyotik kullanımı zorunlu olacaktır. Enfeksiyon baskılandıktan sonra ancak diş çekimi yapılabilecektir. Genç yaşlarda iyileşme daha kolay olacaktır, fakat yaş ilerledikçe iyileşme zorlukları ile daha fazla karşılaşılabilecektir. Ayrıca kalp hastalığı, şeker hastalığı ve diğer sistemik hastalıklarda diş çekimi yapmak zor olabilecek, iyileşme zorlukları artabilecek, bazı ciddi hastalıklarda diş çekimi yapmak hiç mümkün olmayabilecektir.
Yirmi yaş dişlerinde diş çekiminin yapılmasının zorunlu olduğu durumlar;
Yeri ve duruşu nedeni ile yeterli diş temizliği, ağız ve diş bakımının yapılamadığı durumlarda diş çürüğünün gelişmesi ve diğer komşu dişleri de etkilemesi nedeni ile dişin çekilmesi gereklidir.
Yirmi yaş dişlerinin yaptığı baskı nedeni ile ağızdaki diğer dişlerin sıralamasının bozulması, diş çapraşıklığına neden olması ve bu diş çapraşıklığının düzeltilmesi için ortodontik tedavi gerekli görülmesi durumunda yirmi yaş dişleri çekilmelidir.
Tamamen gömük kalmış yirmi yaş dişleri, damak protez yapımı için ağızda bulunan diğer dişler çekildiğinde sürmeye başlarlar. Gerekli radyolojik değerlendirmeler yapılmamış ise bu dişlerin ağızda bulunduğu anlaşılmaz. Protez yapıldıktan bir süre sonra yirmi yaş dişleri sürerek ağız içine çıkarlar ve üzerine gelen protez baskısı nedeni ile ağrılar oluşmaya başlar. Protezin uyumluluğu bozulur. Yirmi yaş dişi çekildiğinde bile protez tam olarak uyumlanamayabilir.
Yirmi yaş dişlerinin çevresinde kist oluşumu sıklıkla görülebilir. İhmal edilmesi durumunda çok fazla büyüyebilir, büyük kemik kayıplarına yol açabilir. Nadiren de olsa çene kemiği kırılmaları görülebilir. Ayrıca diş etrafında tümör oluşumları görülebilir.
Diş eti içinde kalmış yirmi yaş dişlerinin bulunduğu bölgede çok fazla yemek artıkları birikebilir. Buralarda bakteri birikimi fazla olacaktır. Bu nedenle kısa sürede diş eti iltihabı, ağız kokusu, kendiliğinden yada diş fırçalarken diş etlerinde kanama görülebilir.
Yirmi yaş diş çekim prosedürü;
Öncelikle klinik ortamında fakat daha steril şartlarda diş çekimi yapılır.
Ağrısız bir diş çekimi için anestezi yapılıp, dişin bulunduğu bölge uyuşturulur. Dişin çekimi yapılır.
Diş çekimi sonrasında gerekli ise dikişler atılıp bölgenin daha kolay iyileşmesi sağlanır.
Gerekli görülüyor ise antibiyotik kullanımı sağlanır. Bununla birlikte ağrı kesici kullandırılır.
Dikiş atıldı ise 1 hafta sonra dikişler alınır.
Yirmi yaş diş çekimi sonrası bakım ve dikkat edilecekler:
Diş çekimi sonrası dişin çıktığı bölgeye konan tampon 30 dakika orada tutulmalıdır. Bu kanama kontrolü, pıhtı oluşmasını sağlayacaktır.
Tampon çıkartıldıktan sonra kanama devam ediyor ise yerine tekrar bir tane temiz tampon koyun ve eğer kanama çok fazla ise diş doktorunuz ile iletişime geçin.
Anestezi etkisi geçmeden (ortalama 2 saat) bir şeyler yemeyin ve içmeyin.
İlk gün çiğneme fonksiyonu için ağzın diğer tarafını kullanmaya özen gösterin.
Diş çekimi bölgesini kurcalamayın, dikişleri görmek yada göstermek için yanağınızı dudağınızı çekiştirmeyin, ağzınızı çok büyük açmaya çalışmayın. Bu gibi hareketler diş ağrısı, kanama, dikişlerde kopma yada diş etlerinde yırtılmalara yol açabilir.
Gün boyunca sigara ve alkol kullanmayın.
Ağzınızı çok fazla çalkalamayın, gargara yapmayın. Diş çekimi bölgesinde oluşan pıhtının uzaklaşmasına neden olur.
Diş çekiminin zorluğuna göre yüzünüzde şişlik olacaktır. Diş çekimi operasyonu sonrasında ilk 24 saatte, diş çekimi bölgesine dışarıdan kısa aralıklar ile soğuk uygulama yapın.
Reçete ile verilmiş olan ilaçları, tarif edilmiş şekli ile ve düzenli olarak kullanın. İlaçlara bağlı olarak gelişen rahatsızlıklar için diş doktorunuza danışın.