Diş protezleri, ağızda çeşitli nedenlerden dolayı kaybedilen dişlerin çiğneme, konuşma gibi fonksiyonlarının ve dişteki estetik görüntünün yeniden hastaya kazandırılması amacıyla hazırlanan tüm yapay materyallerdir. Genel olarak diş eti hastalıklarının tedavi edilmemesi sonucunda diş ve kemik kaybı meydana gelir. Diş protezinde, kaybedilen ağız sağlığı düzeltilir. Bu amaçla yitirilen dudak, yanak desteği, konuşma fonksiyonu, dişlerin çiğneme fonksiyonu ve dişlerin estetik görüntümü geri kazanılır. Eksik dişlerle ya da harap olmuş dişlerle yaşamak zorunda kalan, gülmeyi unutmuş bireylerin psikolojik açıdan desteklenmesi sağlanır. Diş protezleri ile insanların yaşam kalitesinin yükseltilmesi amaçlanır. Porselen diş, kuron, diş köprüsü, çivi diş, implant diş , takma diş, damak, kancalı diş diye tabir edilen terimlerin tümü diş protezi branşının hizmetleridir.
DİŞ PROTEZ ÇEŞİTLERİ
Sabit Diş Protezleri
Hastanın kendisinin çıkarmadığı kron-köprü gibi yapıştırma diş protezleridir. Eksik dişin veya aşırı madde kaybına uğramış bir dişin, diş dokusuna ve diş rengine benzer malzemeler kullanılarak yerine konması işlemidir.
Diş köprüsü, kuron, diş kaplaması olarak da bilinen sabit diş protezleri, ağızda az sayıda diş eksikliğinde uygulanan ve destek dişlerin şekillendirilmesi ile dişlere yapıştırılan diş protezleridir. Takılıp çıkartılabilen diş protezlerine oranla hasta tarafından daha kolay kabul edilir. Ancak uygulanabilmesi için bazı koşulların oluşması gereklidir. Bu diş protezlerinin temizliği uzun ömürlü olduğu için oldukça önemlidir. Özellikle diş protezinin destek dişlerinin tüm diş eti kenarlarının çok iyi bir şekilde fırçalanması gereklidir.
Kuron ve Diş Köprüsü Nedir?
Kuron: Çürümüş, kırılmış ya da başka bir sebeple aşırı madde kaybı oluşmuş dişlerin küçültülüp kaplanması işlemidir. Estetik açıdan iyi olmayan dişlerde, hasarlı dişlerde, kırılmış dişlerde, incelmiş dişlerde ya da renk bozukluğu olan dişlerde tekrar eski haline getirmek, sağlamlaştırmak ve estetiğini tekrar kazandırmak için uygulanan kaplamaya Kuron denir. Kuronlar dişin, diş etinin üzerinde kalan kısmına uygulanan metal destekli porselen veya zirkonyumdan doğal dişin formunda yapılan bir kaplama diş çeşididir.
Diş Köprüsü: Bir veya birden fazla diş eksikliği söz konusu olduğunda, komşu dişlerin küçültülerek, bunlara gelen özel kaplamalardan destek alınıp aradaki boşlukların doldurulması işlemine diş köprüsü denir. Herhangi bir sebeple diş kaybı oluştuğunda komşu dişlerde bu boşluğa doğru hareket etmeye başlar. Yandaki dişlerde diş eti problemleri, dişlerin bu eksik dişin boşluğa devrilmesine bağlı kemik kayıpları, diş estetiğinde bozulma ve çiğneme kuvvetlerinde değişiklikler oluşur. Eğer uzun süre bu diş boşlukları diş implantı ya da diş köprüsü ile restore edilmezse bu komşu dişlerde de kayıplar meydana gelir.
Metal Destekli Kuron ve Diş Köprüleri
Altın diş hekimliğinde kullanılan maddeler içinde, diş ve dişeti ile en uyumlu malzemelerdendir. Bu sebeple değerli metal kullanılarak yapılan diş protezi uygulamaları ile daha sağlıklı ve estetik sonuçlar elde edilir.
Metal Desteksiz Full Porselen Kuronlar
Güçlendirilmiş porselenden yapılır. Kuronların en önemli etkisi ışığa verdikleri tepkidir. Doğal dişler ışığı geçirir. Dişteki derinlik ve canlılık ortaya çıkar. Metal desteksiz porselen kuronların (full porselen) ışık geçirme özelliği ile derinliği ve canlılıkları daha fazla olur. Böylece doğal dişe en yakın sonuçlar elde edilir.
Metal Desteksiz Zirkonyum Diş Köprüleri
Alt yapı için metal değil beyaz bir renk olan zirkonyum alaşımı kullanılır. Bu metal desteksiz zirkonyum diş köprülerinin en büyük avantajı, ulaştığı çok yüksek dayanıklılıkla, arka bölgedeki köprülerde tam estetik bir görünüm sağlamaktır.
Hareketli Diş Protezleri
Hastanın kendisinin istediği zaman takıp çıkartabildiği diş protezleridir. Total diş protezi, parsiyel diş protezi, immediat diş protezi ve diş üstü protezler olmak üzere çeşitli tipleri mevcuttur.
Hareketli diş protezleri genellikle birçok diş yada tüm dişler eksik olduğunda kullanılır. Diş çekiminden sonra normalde birkaç hafta beklenmesi gerekmektedir. Böylelikle diş protezinin yapılacağı bölgede kemik ve diş etinin iyileşmesine fırsat verilmiş olur. Ancak bazı durumlarda diş çekimin hemen sonra diş boşluğunun doldurulması gerekebilir. Bu şekilde yapılan diş protezleri geçicidir. Geçici diş protezleri 6 ay içinde değiştirilmelidir.
Hareketli diş protezi, sabit diş protezi yapılamayacak durumdaki diş kayıplarının giderilmesi amacıyla yapılan diş protezleridir. Sabit diş protezlerinden farklı olarak takıp çıkarılabilirler.
Hareketli Diş Protezi Niçin Yapılmalıdır?
Diş estetiğini ve diş fonksiyonunu sağlamak amacıyla yapılır. Hareketli diş protezini gerektiren vakalarda bir çok diş eksikliği bulunduğu için çiğneme fonksiyonunun yerine getirilmesi ve kalan dişlerin zarar görmemesi nedeniyle yapılması gerekir.
İki çeşit hareketli diş protezi vardır. Kısmi diş eksikliklerinde yapılan diş protezleri ve tüm dişlerin kaybedildiği vakalar.
Total Diş Protezleri:
Diş eksikliklerini doldurmak için diş hekimliğinde pek çok diş tedavisi vardır. Bunlardan en sağlıklı ve doğru olanı diş hekiminiz tarafından diş eksikliklerinin konumu, dişlerinizin sayısı, diğer dokuların durumu ve genel sağlık durumunuz göz önüne alınarak seçilir. Tüm dişlerin eksik olduğu ağızlara uygulanan diş protezleridir. Eğer kişi ağzındaki tüm dişleri kaybetmişse total, tam diş protezlerinin yapılması gerekmektedir.
Parsiyel Diş Protezleri:
Kısmen dişsiz ağızlara parsiyel diş protezi uygulanır. Dişler üzerine gelen tırnaklar ve kancalarla tutuculuk sağlanır. Eksik dişlerin yerini doldurmak amacıyla, metal gövdeli ve mevcut dişlere metal kroşeler (teller) veya özel hassas tutucular desteğiyle tutunan, eksik dişleriniz yerine yapay hazır dişlerin yerleştirildiği, hasta tarafından takılıp çıkartılabilen diş protezleridir.
Hassas Tutuculu Diş Protezleri:
Kısmen dişsiz ağızlara uygulanır. Kanca gibi dışarıdan görünen herhangi bir aparatı olmayan estetik diş protezleridir. Kısmi diş eksikliklerinde kancalı (bölümlü, parsiyel, kısmi) protez istemeyen hastalar için hassas tutuculu diş protezleri daha estetik bir çözümdür. Hassas tutuculu diş protezleri halk arasında gizli kancalı diş protezi olarak da bilinir. Hassas tutuculu diş protezleri sıklıkla arka azı dişlerini kaybeden hastalarda uygulanır.
İmplantı Üstü Diş Protezleri
Diş implantları belirli kalınlığı ve genişliği olan yapılardır. Bu sebeple diş implantı konulması öngörülen bölgede, çene kemiğinin, bu diş implantını kabul edecek yükseklik ve genişliğe sahip olması gereklidir. Var olan kemiğin kalitesi de diş implantının başarısını etkileyen faktörlerdir. Ayrıca, diş tedavisinden önce ve diş implantının ağızda kaldığı süre içerisinde diş etlerinin tamamen sağlıklı olması gerekir.
Genel sağlık durumu iyi olduğu sürece diş implantı uygulanmasını engelleyici bir üst yaş limit yoktur. Ancak, kemik gelişimi tamamlanmamış çok genç hastalarda uygulanması tercih edilmeyebilir.
Diş implantlar üzerine yapılan diş protez sistemleri farklılık göstermektedir. İmplant üstü sabit diş protezi ve implant üstü hareketli diş protezi olmak üzere ikiye ayrılır.
Sabit İmplant Üstü Diş Protezleri:
Kullanmakta sıkıntı yaşanabilen hareketli diş protezleriniz yerini artık implant destekli sabit diş protezlerine bırakıyor. Yüksek teknolojiyle üretilen titanyum diş implantları aslında diş hekimliğindeki bir çok sorunu da ortadan kaldırmaktadır. Hareketli diş protezinin sıkıntılarını ortadan kaldıran implant destekli diş protezleri hastalara büyük bir konfor kazandırmaktadır. Diş implantından destek alınarak yapılan köprü veya kronlar sabit implant üstü diş protezleridir.
Hareketli İmplant Üstü Diş Protezleri:
Kemik desteği yeterli olmayan ağızlarda tercih edilen diş implantlarından destek alınarak yapılan total benzeri diş protezleridir.
HAREKETLİ DİŞ PROTEZLERİNİN TEMİZLİĞİ
Plak, yiyecek artığı ve diş tartarı oluşumunun önüne geçebilmek için diş protezlerinizin günlük ağız ve diş temizliği, bakımı oldukça önemlidir. Diş protezi altındaki dokunun sağlığının korunması, enfeksiyonların önüne geçilmesi için düzenli ağız ve diş protezi bakımı şarttır.
Yemeklerden sonra diş protezinizi suda yıkayarak yiyecek artıklarını uzaklaştırın.
Yatmadan önce su, çeşitli diş macunları yada diş protezi bakım ürünleri kullanarak diş protezinizi fırçalamalısınız. Diş fırçalama işleminde diş protezi yüzeyine zarar vereceği için aşındırıcı tozlar kullanılmamalıdır. Diş fırçalama işleminde özel diş protezi fırçaları yada normal diş fırçaları kullanılabilir.
Günlük fırçalamayla birlikte özel efervesan diş protezi temizleme tabletleri kullanılarak kimyasal haftalık diş protezi bakımı da yapılmalıdır.
Diş protezlerinin destek dokularla ilişkisi, dokuların zamanla büzülmesi sonucu bozulabilir. Dokulardaki değişiklikler hastanın genel sağlık durumu ile de ilgili olabilir. Diş protezinin dokularla ilişkisi çeşitli işlemlerle yeniden sağlanabilir. Bu sağlanamadığı taktirde diş protezi gevşeyecek, dokuları tahriş etmeye başlayacak veya acıtacaktır. Bu durum devam ettiğinde ağız içinde ciddi problemlere neden olabilir.
Diş protezlerinin dokularla uyumu bozulduğunda, dişler aşındığında ve eskisi kadar besinleri öğütememeye başlandığında diş protezlerinin yenilenmesi gerekir. Diş protezlerinin yapıldığı malzeme bakterilerin tutunmasına uygun ortam hazırlamaya başladığı durumlarda da yenilenmesi gerekebilir. Diş protezinizde sizi rahatsız eden bir durum olduğunda kendiniz düzeltmeye çalışmayın, hemen diş hekiminize başvurun.
Diş protezinizi diş hekiminizin size önerdiği gibi kullanınız. Geceleri yatmadan önce ağız içi dokularınızın dinlenmesi için diş protezinizi çıkarınız. Çıkardığınız diş protezinizi mutlaka su içinde bekletiniz. Diş protezinizi asla sıcak su içine koymayınız. Yemeklerden sonra diş protezinizi suda yıkayarak yiyecek artıklarını uzaklaştırınız. Diş protezinizin tüm yüzeylerini fırçalamaya özen gösteriniz. Yatmadan önce su, çeşitli diş macunları ya da diş protezi bakım ürünleri kullanarak diş protezinizi fırçalamalısınız. Fırçalama işleminde diş protezi yüzeyine zarar vereceği için aşındırıcı tozlar kullanılmamalıdır. Fırçalama işleminde özel diş protezi fırçaları ya da normal diş fırçaları ve sıvı sabun kullanılabilir. Diş protezi, fırçalama işleminden sonra ağız içine yerleştirilmeden önce iyice durulanmalıdır.
Sabırlı ve olumlu yaklaşım ile rahatça diş protezi kullanan milyonlarca insandan biri olabilirsiniz.